Իրանի և Միացյալ Նահանգների միջև բանակցությունների հինգերորդ փուլի ավարտից հետո Իրանի գլխավոր բանակցող, արտգործնախարար Աբբա Արաղչին հայտարարել է, որ «դա բանակցությունների ամենապրոֆեսիոնալ փուլերից մեկն էր»։ «Մենք անսասան ենք մեր դիրքորոշումներում։ Ամերիկյան կողմն այժմ հստակ պատկերացում ունի Իրանի դիրքորոշման վերաբերյալ»,- շեշտել է նա։

Նորություններ » «Յամայկան» ձախողվեց, ի՞նչ կանի Մերկելը

«Յամայկան» ձախողվեց, ի՞նչ կանի Մերկելը

21.11.2017 | 11:23

2017-ը համաեվրոպական ընտրությունների տարի էր, և Հին աշխարհը սպասում էր փոփոխությունների: Ինտրիգը ազգայնականության ու պոպուլիզմի և պահպանողական եվրամետների միջև էր: Հիմնականում մուսուլման փախստականների բուռն հոսքը Եվրոպա սրել էր նույնականացման խնդիրը եվրոպացիների համար: Համաեվրոպական արժեհամակարգը ճաքում էր բռնությունների ու ահաբեկչության ալիքից: Ի վերջո` հանուն ինչի՞ և ու՞մ են պետք եվրոպական հանդուրժողականությունը և բազմամշակութայնությունը, եթե իրենք հանդուրժում են, իրենց վրա կրակում են: Եվրոպան համառորեն չէր ուզում ընդունել, որ մի քանի տասնամյակ ընդարմացել է իր բարեկեցության դափնիների վրա և կարիք ունի արժեքների վերագնահատության: Այս ենթատեքստում էին քաղաքական բանավեճերը տարբեր երկրների ընտրություններում` եվրասկեպտիկների ու եվրաջատագովների միջև: Բացի այդ` բրեկզիտից ու ԱՄՆ նախագահական ընտրություններից հետո Հին աշխարհն առաջին անգամ զգաց, որ ձևավորվում է երկու Արևմուտք` ԱՄՆ-ը և ԵՄ-ից դուրս եկող Մեծ Բրիտանիան ու ԵՄ 27 երկրները` իրենց տարբեր քաղաքական ու տնտեսական զարգացումներով:

Պատահական չէ, որ բոլորովին վերջերս ԵՄ-ն որոշեց քայլեր անել սեփական բանակ ստեղծելու ուղղությամբ, պահպանելով հանդերձ ՆԱՏՕ-ն:
Եվրոպական ժողովրդավարությանը ամենածանր հարվածը հասցրին, սակայն, ոչ թե ընտրությունները, այլ Կատալոնիան: Նրանք ԵՄ-ին դրեցին ընտրության առաջ, որից Բրյուսելը հրաժարվեց` չկարողանալով կողմնորոշվել երկու հայտնի սկզբունքների միջև` տարածքային ամբողջականության և ազգի ինքնորոշման իրավունքի: Տարածքային ամբողջականությանը տուրք տալը հասկանալի է` բոլոր երկրներում էլ կան շրջաններ, որ հավակնում են ինքնավարության, և կենտրոնական իշխանությունը կորցնում է քաղաքական ու տնտեսական լծակները` ինքնորոշման իրավունք տալով: Հարցը հայեցակարգային է, սկզբունքային ու ամենայն հավանականությամբ 21-րդ դարը դեռ երկար կզբաղվի այս հարցով: Համենայն դեպս` Կատալոնիայում Մադրիդի ուղիղ կառավարում մտցնելուց և սեպտեմբերի 21-ին նշանակված ընտրություններից հետո չի բացառվում կատալոնական ճգնաժամի շարունակությունը` սոցհարցումները վկայում են, որ արտահերթ ընտրություններում հաղթելու են անկախականները: Հարցը մեկն է` կկազմե՞ն նրանք բացարձակ մեծամասնություն խորհրդարանում: Եվրոպական հանրաքվեների պատմությունը ևս որևէ օրինաչափություն ի հայտ չի բերում. Մեծ Բրիտանիան Շոտլանդիային հանրաքվեի իրավունք տվեց, և շոտլանդացիները չցանկացան թագավորությունից դուրս գալ: Հետո անակնկալ մատուցեց ինքը` Մեծ Բրիտանիան, հանրաքվեով որոշելով դուրս գալ ԵՄ-ից: Իտալացիները ևս իրենց շրջաններին հանրաքվեների իրավունք են տալիս, բայց նրանց հանրաքվեներում դրվում է շրջանների ոչ թե քաղաքական, այլ տնտեսական անկախության հարցը:

Ընտրությունները Նիդերլանդներում ու Ավստրիայում, հետո նաև Ֆրանսիայում ու Գերմանիայում հաստատեցին եվրախմորումների միտումները: Եվրաջատագովները հաղթեցին, բայց և եվրասկեպտիկներն ասացին իրենց խոսքը: Էմանուել Մակրոնի հաղթանակը Ֆրանսիայի նախագահական ընտրություններում համաեվրոպական նշանակություն ուներ. Ֆրանսիան ասաց իր վճռորոշ խոսքը հօգուտ միասնական ու զարգացող Եվրամիության: Գերմանիայում Բունդեսթագի ընտրություններն ընկալվեցին իբրև Անգելա Մերկելի հաղթանակ և երաշխիք, որ նա ևս 4 տարի կմնա կանցլեր: Բայց Երկրորդ աշխարհամարտից հետո առաջին անգամ 2017-ին խորհրդարան մտան ազգայնականները` ծայրահեղ աջ «Այլընտրանք Գերմանիայի համար» կուսակցությունը: Ընտրությունների սենսացիան դարձավ Մարտին Շուլցի սոցիալ-դեմոկրատների պարտությունը` նրանք 40 մանդատ կորցրին նախորդ ընտրությունների համեմատ (193-ից մնաց 153) և հրաժարվեցին ՔԴՄ/ՔՍՄ-ի հետ դաշինք կազմելուց, գերադասելով ընդդիմություն դառնալ: Ամիսուկեսում Անգելա Մերկելին չի հաջողվում կոալիցիա ձևավորել և կառավարություն կազմել: Խորհրդարանական հանրապետություն Գերմանիայում կանցլերին պետք է ընտրի Բունդեսթագը ձայների բացարձակ մեծամասնությամբ: Հետո արդեն կանցլերը պատգամավորներից նշանակում է նախարարներ` իշխող կոալիցիայից: Այսինքն` կոալիցիա կազմող կուսակցությունները պետք է պայմանավորվեն ոչ միայն կոալիցիա կազմելու մասին, այլև նախապես համաձայնեցնեն ապագա կառավարության կազմը: Անգելա Մերկելի պահպանողական ՔԴՄ- ՔՍՄ դաշինքը, չնայած հաղթանակին, նույնպես ձայներ կորցրեց` 311 մանդատից պահպանելով 246-ը (200- ՔԴՄ, 46-ՔՍՄ): Առանց սոցիալ-դեմոկրատների Բունդեսթագում մեծամասնություն հավաքելու համար պահպանողականները ստիպված էին դիմել «Ազատ դեմոկրատական կուսակցության» (80 մանդատ) և Կանաչների հետ (67 մանդատ) միություն կազմելու գաղափարին: Չորսով նրանք կազմում են բացարձակ մեծամասնություն` 393 մանդատ 709-ից: Այդ հնարավոր կոալիցիան ստացել էր «Յամայկա» անվանումը (սևեր, դեղիններ, կանաչներ` ինչպես Յամայկայի դրոշը): Բայց գերմանական Յամայկան ձախողվեց: Մինչդեռ եթե կուսակցություններից որևէ մեկը միավորվելուց հրաժարվի, մեծամասնություն չի կազմվում, և Մերկելը չի վերընտրվում: 4 կուսակցությունները կոալիցիա կազմելու պաշտոնական բանակցությունները սկսել են նոյեմբերի 16-ից: Գերմանական ԶԼՄ-ները գրում են, որ միասնական կարծիք չկա երեք հարցում: Առաջինը միգրանտների հարցն է: Մեկ միլիոն միգրանտ ընդունելուց հետո քաղաքական գործիչները զգուշանում են հասարակության մեջ աջակողմյան տրամադրությունների ուժեղացումից:

Այդ պատճառով ՔԴՄ/ՔՍՄ-ին առաջարկում են տարեկան 200 000 փախստականից ավելի չընդունել: Կանաչները պատրաստ են համաձայնել պայմանով, որ բոլոր փախստականներին տրվի ընտանիքի վերամիավորման իրավունք (հիմա նման իրավունք ունեն միայն ռազմական գործողությունների վայրերի փախստականները): Տարաձայնությունների երկրորդ կետը կլիմայի համաձայնագիրն է: Թեպետ 4 կուսակցություններն էլ համաձայն են, որ պետք է կրճատել ածխից ստացվող էլէներգիայի քանակը, ընդհանուր հայտարարի չեն գալիս կրճատման քանակի հարցում: Բացի այդ` Կանաչները պնդում են հարկային քաղաքականության ընդունումը, որն աջակցում է անցմանը էկոլոգիապես մաքուր տրանսպորտային միջոցներին: Երրորդ փորձաքարը եվրոպական նոր քաղաքականությունն է, որ առաջարկել է Էմանուել Մակրոնը: Լիբերալները դեմ են ճգնաժամում հայտնված երկրների օգնության հիմնադրամներին և եվրագոտու երկրների առանձին բյուջեների պահպանությանը` ընդհանուր նախագծերի համար: Պահպանողականները կողմ են այդ քայլերին, բայց դեմ են պարտքերի միավորմանը: Կանաչները, հակառակը, առաջարկում են համագործակցել Մակրոնի հետ: Եվս մեկ խնդիր է Թուրքիայի ԵՄ անդամակցության հարցը: ՔՍՄ-ն առաջարկում է լրիվ դադարեցնել բանակցությունները, Կանաչների համար դա շատ արմատական քայլ է: «Յամայկայի» բանակցությունները պետք է ավարտվեին մինչև նոյեմբերի 20-ը: Եթե 2018-ին Գերմանիայում լինեն նոր ընտրություններ, Անգելա Մերկելն արդեն չի գլխավորի ՔԴՄ-ն` նրա վստահության լիմիտն ուղղակի կապված է ընթացիկ բանակցությունների հաջողության հետ: Նոյեմբերի 20-ին Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելը խորհրդակցություններ է անցկացրել նախագահ Ֆրանկ Վալտեր Շտայնմայերի հետ` քննարկելու խորհրդարանական կոալիցիայի ձախողման հետևանքները: Գերմանիայի «Ազատ դեմոկրատական կուսակցությունը» հրաժարվել է բանակցել ՔԴՄ/ՔՍՄ-ի և Կանաչների հետ: «Այլընտրանք Գերմանիայի համար» կուսակցությունն արդեն Մերկելին հրաժարականի կոչ է արել:

Նոյեմբերի 19-ին Բեռլինում «Ազատ դեմոկրատական կուսակցության» ղեկավար Քրիստիան Լինդլները ասուլիսում հայտարարեց. «Ավելի լավ է չկառավարել, քան վատ կառավարել»: Հիմա Անգելա Մերկելը կամ պիտի Բունդեսթագ մտած այլ կուսակցությունների հետ բանակցի և ստեղծի փոքրամասնության կառավարություն (առաջին անգամ Գերմանիայի պատմության մեջ), կամ հայտարարի նոր ընտրություններ: Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը իր անհանգստությունն է հայտնել Գերմանիայի քաղաքական ճգնաժամից: «Ես երեկ հեռախոսել եմ կանցլերի հետ: Մեզ պետք չէ, որ ճգնաժամը շարունակվի»` ասել է Մակրոնը:
Հավելեք, որ Գերմանիայի բյուջեն պրոֆիցիտով է և տնտեսական խնդիրներ չկան: Ի՞նչ կկատարվի Գերմանիայում շատ կարևոր է համաեվրոպական քաղաքականության տեսակետից` Գերմանիան և Ֆրանսիան ԵՄ գլխավոր պետություններն են:

Անահիտ Ադամյան

Հ.Գ. Հայաստանի Հանրապետությունը ևս խորհրդարանական հանրապետության կառավարման մոդելին է անցնում: Սահմանադրական հանրաքվեի ժամանակ նույնիսկ ասվում էր, որ մենք կառավարման ֆրանսիական մոդելից անցնում ենք գերմանականին: Բայց գերմանական քաղաքական ճգնաժամից մենք դեռ շատ հեռու ենք: Եվ դա ամենևին էլ չի վկայում մեր քաղաքական առաջընթացը: Հակառակը` վկայում է ժողովրդավարության մի մակարդակ, որ տնավարությունից չի հասնում գաղափարականության: Պատկերացնու՞մ եք մի իրավիճակ Հայաստանում, որ կառավարություն չկազմվի, որովհետև կոալիցիայի թեկնածու կուսակցություններից մեկը հայտարարի` «Ավելի լավ է չկառավարել, քան վատ կառավարել»: Մենք հաստատ կպայմանավորվենք ամեն ինչ ու ամենքի հետ: Մի գիշերում:

Դիտվել է՝ 3298